Jeż — pożeracz żmij

etymologia-slowa-jez
Słowo „jeż” ma praindoeuropejski rodowód. Grafika: A. Thorburn, źródło: Biodiversity Heritage Library (DP).

„Dokąd tupta nocą jeż…” – wielu z nas, wychowanych na „Domowym przedszkolu”, dziesiątki razy wyśpiewywało te słowa. No więc dokąd zmierza nocą jeż? Do stołówki – a jakże! A w stołówce czekają owady, larwy, ślimaki, węże, żmije. Tak, nasz milusiński bohater może zjeść nawet jadowitą żmiję zygzakowatą. I jak się okazuje, właśnie owej kulinarnej słabości do żmij zawdzięcza on swoje imię! A imię to ma bardzo stary rodowód: jeż „przytuptał” do nas z odległej epoki praindoeuropejskiej. I jego historia łączy się z historią węża i węgorza, którą przedstawiałam już na blogu (tutaj można ją znaleźć). Czytaj dalej „Jeż — pożeracz żmij”

Węgorz — rybi wąż z protezą

Węgorza łączy z wężem nie tylko zewnętrzne podobieństwo. Grafika: A. F. Lydon, źródło: Biodiversity Heritage Library (DP).
Węgorza łączy z wężem nie tylko zewnętrzne podobieństwo. Grafika: A. F. Lydon, źródło: Biodiversity Heritage Library (DP).

Węgorz ma wężowatą fizjonomię i idealnie pasujące do niej… wężowate imię. Z wężem łączy go jeszcze to, że oba noszą… protezy. Tak, tak! Ale zacznijmy od początku…

A na początku był praindoeuropejski rdzeń *angṷhi- o znaczeniu ‘wąż, żmija’ oraz ‘robak’. Ów rdzeń stał się podstawą takich słów, jak: litewskie angis, łotewskie ùodzs ‘żmija, jadowity wąż’, staropruskie angis, łacińskie anguis, staro-wysoko-niemieckie unc ‘żmija’, współczesne niemieckie Unke ‘kumak’, staropruskie angur(g)is, litewskie ungurys, łacińskie anguilla (stąd naukowa nazwa węgorza europejskiego Anguilla anguilla), greckie énchelys ‘węgorz’ i – szczególnie nas interesujące – prasłowiańskie *ǫžь ‘wąż’, kontynuowane przez polskie wąż, Czytaj dalej „Węgorz — rybi wąż z protezą”