Mamut, czyli ziemny róg

Nazwa mamuta oznacza etymologicznie ‘ziemny róg’. Grafika: J. Smil, źródło: Biodiversity Heritage Library (DP).

Przedstawiona na powyższej infografice etymologia mamuta uważana jest przez współczesnych badaczy za jedną z najbardziej prawdopodobnych. Wcześniej długo szukano źródła tej nazwy w języku jakuckim, jako że pierwsze znaleziska szczątków mamutów pochodziły z Jakucji. Najczęściej wskazywano na związek mamuta z jakuckim mamma ‘ziemia’, co znajdowało swoje uzasadnienie w wierzeniach rdzennych ludów Syberii, według których mamut był istotą mieszkającą pod ziemią albo słoniem morskim wykopującym sobie drogę pod ziemią. Inne hipotezy łączyły nazwę tego zwierzęcia z nienieckim jā-ńāmt ‘ziemny róg’, zachodniotunguskim ŋamendi ‘niedźwiedź’, a nawet polskim mamona w znaczeniu ‘monstrum, straszydło, demon’ (w dawnych wierzeniach ludowych mamona/mamuna była złym duchem kobiecym, który porywał i zamieniał dzieci).

Zrolowany pangolin

Nazwa „pangolin” ma malajski rodowód i oznacza dosłownie ‘zwierzę, które się zwija’. Wizerunek pangolina: W. S. Berridge, źródło: Biodiversity Heritage Library (DP).

Szary grizzly

Niedźwiedzie grizzly zawdzięczają swoją nazwę występującej często u nich szarawej barwie futra. Wizerunek niedźwiedzia grizzly: C. Rungius, źródło: Biodiversity Heritage Library (DP).

Odnośnie do etymologii nazwy grizzly spotkać się można także z niepopularną wśród językoznawców wersją, że nazwa ta pochodzi nie od przymiotnika oznaczającego kolor szary, ale od homofonicznego grisly ‘przerażający’, które miałoby nawiązywać do epitetu podgatunkowego (pierwotnie gatunkowego) niedźwiedzia grizzly: horribilis ‘przeraźliwy, straszny’.

Czarnouchy karakal

Karakal, zwany także rysiem stepowym, zawdzięcza swoją nazwę wyrazistym, zakończonym czarnymi pędzelkami uszom. Wizerunek karakali: J. Wolf, J. Smit, źródło: Wikimedia Commons (DP).

Salangana z gniazda

Salangany – egzotyczne kuzynki naszych jerzyków – zawdzięczają swoją nazwę oryginalnym, zbudowanym z wydzieliny gruczołów ślinowych gniazdom, uchodzącym na Dalekim Wschodzie za luksusowy przysmak. Wizerunek salangan zaczerpnięty z publikacji „Brehms Tierleben” (DP).

Treron — krewny terrorysty

Trerony noszą nazwę spokrewnioną z takimi słowami, jak „terror” i „trząść (się)”. Wizerunek treronów: E. Gould, źródło: Biodversity Heritage Library (DP).

W łączności etymologicznej z treronem pozostaje także trzęsiogon – nazwa południowoamerykańskich ptaków z rodzaju Cinclodes, zaliczanego do rodziny garncarzowatych. Jednym z przedstawicieli tego rodzaju jest trzęsiogon Taczanowskiego, nazwany na cześć polskiego ornitologa Władysława Taczanowskiego.

Goffer z gofra

Goffer wziął swoją nazwę od rodzaju wafla z ciasta naleśnikowego – gofra. Wizerunek gofferów równinnych zaczerpnięty z publikacji J. J. Audubona „The quadrupeds of North America” (DP), źródło: Archive.

Goffery to zamieszkujące Amerykę Północną gryzonie z rodziny gofferowatych, przystosowane do życia pod ziemią. Do gofferowatych zaliczają się też gofferowce, gofferniki i goffertaki.

Wąsaty sznaucer

Sznaucer zawdzięcza swoją nazwę prawdopodobnie bujnym „wąsiskom” zdobiącym jego pysk. Wizerunek sznaucera miniaturowego: PublicDomainPictures, źródło: Pixabay (CC0); wizerunek sznaucera średniego pochodzi ze znaczka pocztowego, źródło: Wikimedia Commons (DP).